گفت‌وگو با پیمانکار پروژه اولین خیابان دوسطحی مشهد؛ ۵۰۰ متر تا بهشت
مدیریت شهری در کشورهای توسعه یافته در تمام این سال‌ها به سمت «پیاده محوری» به ویژه در بافت مرکزی کلانشهرها حرکت کرده است. مشهد اما به عنوان شهری که این سال‌ها در مرکز توجه و اثرگذاری در جهان اسلام بوده است نتوانسته است متناسب با دانش روز شهری پیش برود. البته در این سال‌ها مسیرهایی دیده شده و تلاش‌هایی انجام شده است که راه برای برای تحقق آن‌ها به اندازه کافی هموار نبوده است و دلسوزان و متخصصینی ناملایمات فراوانی را به چشم دیده‌اند. با تمام این سختی‌ها اما در آخرین روز از سال ۹۶ پروژه‌ای در مشهد به بهره برداری رسید که در نوع خود در مشهد و ایران کم نظیر و حتی بی‌نظیر است. افتتاح این پروژه نشان داد که اعتماد و حمایت از بخش خصوصی می‌تواند به نتایج بزرگی منجر شود و مدیریت شهری می‌تواند مانع تکرار قصه تلخ فرار سرمایه‌ها از مشهد شود.
پروژه‌ای که با نام «سردار شهید نورعلی شوشتری» مزین شد، امروز تبدیل به اولین گذرگاه مشهد شده است. در گفت‌وگو با پیمانکار این پروژه که سختی‌های فراوان را به جان خرید و از اعتبار و نامش برای تامین سرمایه از سرمایه گذار خارجی مایه گذاشت تا گذرگاه و نظرگاه «آیت‌الله واعظ طبسی» را در پایتخت دل‌های ایرانی بنا سازد به گفت‌وگو نشستم. پرسش‌های ما و پاسخ‌های «محمد حسین روشنک» فردی که با ایمان و عشق به خادمی علی بن موسی الرضا(ع) این غیرممکن را به ممکن تبدیل کرد، در ادامه می‌خوانید:
- ضمن عرض تبریک به مناسبت افتتاح گذرگاه «آیت‌الله واعظ طبسی» برای ما بگویید که امروز از به ثمر نشستن این پروژه چه احساسی دارید؟
در ابتدای سال جدید خداوند را شاکرم که در روزی مبارک از ماه رجب توفیق به من و خانواده و همکارانم در شرکت الماس سازه روشن دست داد تا بتوانیم تلاش ۵ ساله خود را به نتیجه برسانیم.
در ابتدای این گفت‌وگو جا دارد که از دو جوان خوش فکر و توانمند پسرم مهندس اویس روشنک و رئیس اجرایی کارگاه مهندس احسان پاشایی و مشاور محترم پروژه شرکت طاش که طراح خوب مجموعه بافت فرسوده اطراف حرم مطهر و دستگاه‌های نظارت شرکت مشاورین پاژ پیشگامان تشکر کنم. این‌ها کسانی هستند که شبانه روزی تلاش کردند تا «گذرگاه و نظرگاه آیت‌الله واعظ طبسی» که تحت نام پروژه «سردار شهید نورعلی شوشتری» تعریف شد در جوار حرم امام مهربانی‌ها به پیشگاه آن امام همام و زائرین و مجاورینش تقدیم گردد.
۵سال عمری طولانی بود که برای ساخت این پروژه صرف شد. این مسیر در گذشته هیچ گونه شباهتی به سازه کنونی نداشت و شامل خانه‌های کوچک و فرسوده بود. این گذرگاه به عرض ۳۲٫۵ متر و طول ۵۰۰ متر تملک، تخریب و جمع‌آوری بافت فرسوده انجام شد و در آن فضا پروژه‌ای بنا شد که بهترین نظرگاه و گذرگاه به سمت مضجع شریف امام هشتم شیعیان جهان است.
امروز شاهدیم که در طول این ۵۰۰ متر زائر می‌تواند با ذکر دعا و زیارت خاصه بر لب در آرامش و در محیطی فارغ از مزاحت و دود خودرو وسایل نقلیه در فضایی معنوی به سمت حرم مطهر قدم بزند.
البته این مهم محقق نمی‌شد اگر تلاش بسیاری از افراد در کنار سازندگان پروژه نبود. جا دارد از شهرداران سابق مشهد مقدس به ویژه مهندس پژمان تشکر ویژه‌ای داشته باشم. شخصی که تفکر ایجاد شدن چنین مسیرهایی برای تسهیل زیارت را سال‌ها قبل در مشهد ایجاد کرد و آغازگر این پروژه بود. همچنین از شهردار فعلی مشهد، آقای مهندس تقی زاده خامسی تشکر کنم که چون خود فردی فعال و کارشناس در حوزه‌های عمرانی است با روی کارآمدنش و حمایت‌هایش هرچند کلامی، باعث شد دلگرمی و نشاط به پروژه برگردد و فاز اول پروژه به بهره‌برداری برسد.
همچنین از حمایت‌های آستان قدس رضوی چه در زمان تولیت مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی و چه در زمان حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی که بسیار در مراحل مختلف به ما عنایت داشتند و سعی بر همکاری در به ثمر رسیدن پروژه نمودند، تشکر کنم.
دکتر رشیدیان استاندار محترم خراسان رضوی نیز از جمله افرادی است که به صورت ویژه از ایشان سپاسگذارم. آقای رشیدیان با دلگرمی‌ها، حمایت‌ها و تشویق‌های خود در تمام این ۵ سال وبه خصوص در شرایط بحرانی؛ امید و روحیه تلاش مضاعف را به ما تزریق کرد و هیچ گاه ما را تنها نگذاشت.
- آقای مهندس لطفا درباره مشخصات فنی پروژه‌ای که افتتاح شد، برای خوانندگان ما بگویید.
همان طور که قبلا گفتم عرض این پروژه ۳۲٫۵ متر و طول آن ۴۷۰ متر است که به اضافه ۲۰۰ متر خیابان‌ها و کوچه‌های فرعی نیز می‌شود و مشخاصت این پروژه در ایران کم نظیر و بلکه بی نظیر است.
برای اجرای پروژه فضایی به وسعت ۳۲٫۵ متر را به عمق ۱۰ متر و طول ۵۰۰ متر و از عمق ۱۰ متر به عرض ۸ متر در عمق ۴ متر و ۷۰ سانتی متر که مجموعا ۱۴ متر و ۷۰ سانتی متر در طول ۴۷۰ متر کود برداری صورت گرفت. به اضافه حدود ۲۰۰ متر فرعیات که گودبرداری در آن‌ها نیز انجام شده است.
- چه مقدار هزینه در این پروژه انجام شده است؟
پیش بینی اعتبار مورد نیاز برای پروژه به نرخ فهرست بهای سال ۸۸؛ ۷۵ میلیارد تومان در دو فاز بوده است که فاز اول به نرخ همان فهرست بهای سال ۸۸ حدود ۳۲ میلیارد تومان بوده است که به اضافه محاسبه تعدیل همزمان با اجرا مجموعا به مبلغ ۵۰ تومان رسیده است.
گفتنی است در هزینه شرکت الماس سازه روشن تاکنون حدود ۶۲ میلیارد تومان بوده است البته به نرخ ۵ سال قبل. همچنین ۱۰ میلیارد تومان بابت تجهیزات کارگاه، ماشین آلات و «مالیات بر ارزش افزوده» پرداخت شده است.
مشاور حقوقی که نمایندگی کارفرما را بر عهده دارد نیز تاکنون حدود ۵۰ میلیارد تومان از محل کارکرد و تعدیل مالیات ارزش افزوده را به صورت علی الحساب تایید کرده است.
- تامین سرمایه مورد نیاز چگونه انجام شده است؟
شهرداری مشهد از ابتدای آغاز ساخت پروژه تا دی ماه سال جاری، ریالی را بابت این پروژه به پیمانکار پرداخت نکرده بود. به علاوه این که مبلغ دریافتی از سرمایه گذار را صرف خرید تملکات در محدوده پروژه کرده بود.
پس از روی کارآمدن شورای شهر پنجم مشهد و مهندس تقی زاده خامسی به عنوان شهردار مشهد که به دنبال آن مهندس نعمتی به عنوان شهردار منطقه ثامن منصوب شد، شهرداری منطقه ثامن تعهد کرد با واگذاری یک پروژه تهاتری حدود ۳۰ درصد از سرمایه گذاری انجام شده در طی این ۵ سال را پرداخت کند.
لذا کل سرمایه اجرای این پروژه برای فاز ۱ و بخش‌هایی از فاز ۲ معادل ۳۱٫۲ میلیون دلار بوده است که توسط سرمایه گذار خارجی طرف قرارداد شرکت الماس سازه روشن تامین و پرداخت شده است.
از این مبلغ حدود ۲ میلیون دلار به شهرداری برای تملک املاک واقع شده در محدوده پروژه پرداخت شد و ۵ میلیون دلار بابت تجهیزات کارگاهی و ماشین آلات اختصاص یافت. الباقی نیز در پروژه هزینه شده است.
نکته حائز اهمیت این است که ارزش هر یک دلار در ۵ سال پیش و زمان دریافت ۳۱٫۲ میلیون دلار از سرمایه گذار برابر با ۱۴۸۰ تومان بوده است که این مبلغ در داخل کشور به ریال تبدیل شده و در پروژه هزینه شده است در حالی که امروز شاهدیم دلار از ۴۰۰۰ تومان هم فراتر رفته است.
- تاخیر در پروژه یکی از نکات بحث برانگیز است. چرا پروژه‌ای که پیش بینی می‌شد در ۲ سال به بهره برداری برسد پس از ۵ سال تنها فاز یک آن به بهره برداری رسید؟
من به ذکر چند دلیل اصلی در این باره اشاره می‌کنم. اول این که آزاد سازی عرضه پروژه در بافت فرسوده اطراف حرم رضوی کاری بس دشوار و در برخی موارد غیر ممکن است. چرا که قوانین در جمهوری اسلامی ایران از مالکیت فردی حمایت می‌کند. البته نظر مقام معظم رهبری نیز بر کسب رضایت کامل مالکین است که این مرحله باعث طولانی شدن آغاز و پیشرفت پروژه در برخی مراحل شد.
در باره سایر عواملی که تاخیر ساز شد می‌توان گفت که عدم تامین مالی پروژه به صورت نقدی یا تهاتر از سوی شهرداری مشهد در دوره قبل، تغییر مدیریتی در شهرداری که همزمان با رکود اقتصادی اتفاق افتاده بود و از طرفی نبودن روحیه تعامل مدیریتی در دوره قبل شهرداری مشهد به ویژه در منطقه ثامن، باعث ناراحتی و دلسردی و عدم تمایل سرمایه گذار طرف قرارداد شرکت الماس سازه روشن شده بود و مجموع این عوامل باعث تاخیر در بهره برداری از پروژه شد.
به طور کلی اجرای پروژه‌ای عمرانی به وسعت گذرگاه و نظرگاه آیت‌الله واعظ طبسی در بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوی و با نوع تشکیلات و نگاه حاکم در شهرداری ثامن نه تنها کاری دشوار بلکه در برخی موارد غیرممکن به نظر می‌رسید.
