محمدحسین روشنک رئیس کانون کارآفرینان خراسان رضوی در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاران اطراف حرم رضوی گفت :
مشکلات موجود در پروژه‌های اطراف حرم از سوی دستگاه‌هایی چون شهرداری ثامن، وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی به وجود آمده است …
دنیای اقتصاد آخرین اقدامات و وضعیت قدیمی‌ترین طرح بلاتکلیف مشهد در اطراف حرم رضوی را بررسی می‌کند.
۱۴ آبان ماه امسال بود که خبر آمد نقشه راه بازسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی مورد توافق وزارت راه و شهرسازی و شهرداری مشهد قرار گرفته و به گفته استاندار خراسان رضوی، وزارت راه و شهرداری به صورت مشترک تا پایان امسال نسبت به تهیه طرح تفصیلی جدید با در نظر گرفتن مبانی شهرسازی و دغدغه‌های موجود در بافت پیرامون حرم رضوی اقدام و آن را در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب می‌رسانند.
از طرفی، در دیدار علیرضا رزم حسینی با محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی مقرر شد آیین‌نامه تشخیص مصادیق حقوق مکتسبه و نحوه برخورد با آن توسط استانداری، اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی و شهرداری مشهد تهیه شود. با این حال، سرمایه‌گذاران طرح بازسازی اطراف حرم به نادیده گرفتن طرح قبلی و تهیه طرح تفصیلی جدید انتقاد دارند و معتقدند با اینکار سرمایه‌ای که در این سال‌ها در آن منطقه گذاشته‌اند، از بین می‌رود.
چه بر سر طرح نوسازی بافت پیرامون حرم آمد؟
نوسازی بافت فرسوده مشهد از سال ۷۲ کلید خورد و در سال ۷۴ این طرح تهیه و در سال ۷۵ و در دوره تصدی‌گری عباس آخوندی در وزارت راه و شهرسازی اولین مصوبه‌اش تصویب شد؛ اما در سال ۷۸ این طرح برای اخذ مصوبه به کمیسیون ماده ۵ (که بعد از شورای عالی شهرسازی و معماری، نقش مهم و سازنده‌ای دارد) رفت تا به نوعی به سند ملاک عمل در منطقه ثامن تبدیل شود.
با استقبال بخش خصوصی از ساخت‌وساز در این محدوده، بازنگری‌ای در سال ۸۶ روی طرح انجام شد و سال ۸۷ طرح بازنگری شده دوباره به کمیسیون ماده ۵ رفت تا مصوب شود. در واقع آخرین سندی که ملاک عمل است، مربوط به سال ۸۷ است؛ اما بعد از سال ۹۲ رفته‌رفته موضوع بازنگری در طرح تفصیلی اطراف حرم دوباره مطرح شد و طبق مصوبه ۱۹ تیرماه سال ۹۶ شورای عالی معماری و شهرسازی برای جلوگیری از تداوم اقدامات مخالف با حفاظت از حیثیت مکان و ارزش‌های ملموس و ناملموس بافت تاریخی فرهنگی پیرامون حرم مطهر رضوی، از آن تاریخ طرح نوسازی و بهسازی حرم مصوب سال ۱۳۸۷ لغو و اجرای آن متوقف شد. اتفاقی که به گفته فعالان اقتصادی موجب قفل شدن سرمایه‌های چند هزار میلیاردی پروژه‌هایی شده که از ۲۰ سال پیش در آن منطقه کلید خورده است و اگر راه اندازی میشد چه اشتغال‌ها به دنبال داشت و گردش مالی فراوانی برای شهر ایجاد میکرد.
از طرفی، برخی کارشناسان معتقدند طرحی که هم اکنون با عنوان طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی شناخته می‌شود و الگوی کلی آن در گذشته به تصویب مراجع مرتبط رسیده و در حال حاضر ملاک عمل در محدوده مهمی از بافت حوزه مرکزی شهری مشهد است، بی تردید و همچون هر طرح ویژه دیگری که در چنین مقیاس یا جایگاهی تهیه شود و در حال اجرا باشد یا نباشد، نیازمند به بازنگری، بازاندیشی و صورت‌بندی مجدد است.
برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی اما معتقدند وقتی طرحی ۲۰ سال پیش تصویب شده و مجوز گرفته، بررسی‌های لازم و کارشناسی‌ها روی آن انجام شده و اینکه پروژه‌های ناقص و نیمه تمام این طرح امروز در حال خاک خوردن است، هیچ عایدی جز انباشت سرمایه‌های راکد برای شهر ندارد.
اقدام خاصی برای رفع مشکل سرمایه‌گذاران صورت نگرفته
اما علیرضا رزم حسینی اخیرا جلساتی درباره مشکلات و بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران اطراف حرم رضوي با سرمايه‌گذاران و كارآفرينان این پروژه‌ها برگزار کرده که چهارمین جلسه در نهم آذرماه بود. البته به گفته محمدحسین روشنک رئیس کانون کارآفرینان خراسان رضوی که به عنوان یکی از نمایندگان بخش خصوصی در آن جلسه صحبت کرده بود، قرار بوده ظرف مدت یکماه از آن جلسه اقداماتی برای رفع مشکلات پروژه‌های اطراف حرم انجام شود که تا به امروز اتفاق خاصی نیفتاده است. با این حال او ابراز امیدواری می‌کند که با ورود استاندار و رئیس کل دادگستری به موضوع، شاهد حل مشکلات این طرح باشیم.
روشنک در خصوص مشکلات سرمایه‌گذاران اطراف حرم به دنیای اقتصاد می‌گوید: مشکلات موجود در پروژه‌های اطراف حرم از سوی دستگاه‌هایی چون شهرداری ثامن، وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی به وجود آمده است؛ این مشکلات اولا دامن گیر اصل طرح شده که ۲۵ سال به طول انجامیده و دوما مالکان آن محل را بلاتکلیف کرده و آنها نه می‌توانند ملک خود را بازسازی کنند و نه می‌توانند بفروشند. سرمایه‌گذارانی هم که قبلا برای اجرای پروژه آمده‌اند، با راکد شدن سرمایه‌هایشان مواجه شدند و سرمایه‌گذاران جدید هم با توجه به مشکلات موجود، جذب نمی‌شوند.
وی با بیان اینکه استاندار و رئیس کل دادگستری خراسان رضوی در جلساتی که برگزار شد، از پیگیری جدی برای رفع این مشکل گفتند، تصریح می‌کند: در وهله اول، مداخلات وزارت راه و شهرسازی در قانون و دوم مداخلات میراث فرهنگی و سوم عدم انجام تعهدات شهرداری ثامن نسبت به سرمایه‌گذاران و مالکان محل در ۱۵ سال گذشته باعث بلاتکلیفی شده و قرار است این مشکل از طرف مسئولان ارشد استان حل شود.
شهرداری باید ۵۰ هزار میلیارد تومان حقوق مکتسبه بپردازد
رئیس کانون کارآفرینان خراسان رضوی رقم سرمایه‌های راکد و سرمایه‌هایی که می‌توان در بافت اطراف حرم جذب کرد را حدود ۴۰۰-۵۰۰ هزار میلیارد تومان پیش بینی و خاطرنشان می‌کند: اگر در این طرح تغییراتی اعمال و دستکاری‌هایی صورت گیرد، شهرداری طبق قانون باید۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان به عنوان حقوق مکتسبه محل و سرمایه‌گذاران پرداخت کند.
حرف ما این است که حقوق مردم، مالکان و سرمایه‌گذارانی که براساس قرارهایی اقدام به سرمایه‌گذاری در آنجا کرده‌اند، نباید نادیده گرفته شود. شهرداری چگونه می‌تواند ۵۰ هزار میلیارد تومان را برای جبران حقوق مکتسبه تامین و پرداخت کند درحالی که الان حق مردم و سرمایه‌گذاران در قراردادها را نمی‌تواند ادا کند؟
روشنک معتقد است که با اجرای پروژه‌های اطراف حرم می‌توانستیم ۳۰ هزار شغل ایجاد کنیم اما این پروژه‌ها کاملا بلاتکلیف مانده چون وزارت میراث فرهنگی و راه و شهرسازی به این طرح ورود کرده‌اند و نظرات جدیدی داده‌اند؛ آنها به دنبال لغو مصوبات قدیمی هستند اما نمی‌توانند اینکار را بکنند چون قانون می‌گوید حقوق مردم و سرمایه‌گذاران و مالکان باید حفظ شود. از طرفی، این دو دستگاه اجازه ادامه کار را هم نمی‌دهند. او می‌گوید: این طرح باید ۱۰ ساله تمام میشد اما در مدت ۱۰ سال تنها ۲۵ درصد کار پیش رفته و امروز کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و با این روند ۴۰ سال دیگر طول می‌کشد تا شاهد اتمام پروژه‌ها باشیم.
اختلافات دستگاه‌های اجرایی و موازی کاری‌ها
از علی رسولیان معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری هم درباره ورود استانداری به این موضوع و چند و چون کار می‌پرسیم؛ او می‌گوید: یکی از مباحث مهمی که استانداری پیگیری و بر آن تاکید می‌کند، توسعه سرمایه‌داری در بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی، گردشگری و حوزه زیارتی و در مجموع طرح‌های اقتصادی است. طرح‌های بسیار زیادی در منطقه ثامن و اطراف حرم مطهر وجود دارد که شامل پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری در حوزه ساختمان، هتل و سایر اماکن اقتصادی است و بخش عمده‌ای از این پروژه‌ها به دلیل مشکلات ناشی از طرح بازسازی اطراف حرم و اختلافات دستگاه‌های اجرایی با موانع روبرو شده‌اند.
او به اقدامات استاندار در ماه‌های اخیر در این زمینه اشاره و اظهار می‌کند: طبق دستور آقای رزم حسینی سرمایه‌گذاران طرح بازسازی اطراف حرم در جلساتی به استانداری دعوت شدند. همچنین استاندار جلسات متعددی را در سطح وزارت راه و شهرسازی در تهران برگزار کرد و مدیران مربوطه به مشهد آمدند و جلسات تخصصی با شهرداری، آستان قدس رضوی، میراث فرهنگی و سایر دستگاه‌های متولی در مشهد برگزار کردیم و توافقات خوبی حاصل شده که هم حقوق مکتسبه سرمایه‌گذاران در آنجا رعایت و هم چارچوب‌ها و ضوابط شهری و مرتبط حفظ شود.
رسولیان ابراز امیدواری می‌کند که به زودی بخش زیادی از مشکلات این پروژه‌ها مرتفع شود. او می‌گوید: در آخرین جلسه مقرر شد ظرف یکماه گزارش دقیقی از سوی حوزه‌های مربوطه مثل شهرداری، میراث فرهنگی، راه و شهرسازی و معاونت عمرانی استانداری درباره این طرح ارائه شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه خیلی‌ها معتقدند بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در آن منطقه وجود دارد و می‌توان ایجاد کرد، خاطرنشان می‌کند: دستورالعمل‌های برخی دستگاه‌ها با یکدیگر مغایرت‌هایی دارد و موازی کاری‌های موجود هم از عواملی است که کار سرمایه‌گذاران را سخت کرده است.
وی البته زمان مشخصی برای حل این مشکل اعلام نمی‌کند و می‌گوید: چون تصمیم‌گیری در اینباره فقط در استان نیست و در سطح ملی هم نظراتی وجود دارد، نمی‌توان زمان مشخصی برای حل این مشکل اعلام کرد اما استانداری تمام تلاش خود را برای رفع این مشکل در کمترین زمان ممکن به کار بسته است.
مردم چشم انتظار تحولی جدی
با اینکه استانداری بر تهیه آیین‌نامه تشخیص حقوق مکتسبه برای جلوگیری از زائل شدن حق سرمایه‌گذاران در طرح نوسازی اطراف حرم تاکید می‌کند، سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی می‌گویند این موضوع جبران هزینه‌های آنها را نمی‌کند و معتقدند شهرداری توان پرداخت این حقوق را ندارد.
اما آنچه در این میان مهم است، معطل ماندن بافت اطراف حرم برای نوسازی در ۲۵ سال گذشته است؛ طرحی که خیلی زودتر از این‌ها باید اجرا میشد و به اتمام می‌رسد و اگر هم قرار بود بازنگری صورت گیرد زودتر از این‌ها اتفاق می‌افتاد. پای درد دل مردم آن مناطق هم که مینشینی از تحویل خانه‌هایشان در ۱۰ سال گذشته به شهرداری می‌گویند و در عین حال از عدم تغییری جدید در بافت آن منطقه گلایه‌مندند.
باید ببینیم اقدام استانداری خراسان رضوی و دیگر ارگان‌ها در کنار وزارت راه و شهرسازی آیا به زودی نتیجه‌ای برای بافت فرسوده اطراف حرم خواهد داشت یا همچنان باید شاهد پروژه‌های نیمه تمام و کوچه و خیابان‌های منتظر برای نوسازی باشیم.
