اینکه گمرک دروازه صادرات و واردات هر کشور است و به تنهایی نقشی در تعیین و تسهیل مقررات ندارد، بر کسی پوشیده نیست، اما شیوه عملکرد و برنامه‌های این سازمان تاثیر بسزایی در روند تجاری کشور دارد.
به بیان دیگر گمرک مجری مقرراتی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین دیگر سازمان‌های مرتبط ازجمله سازمان استاندارد یا ستاد مبارزه با قاچاق کالا، آن را تبیین و ابلاغ می‌کنند و نقشی در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری مقررات ندارد.
با تغییر ریاست کل گمرک ایران، فضا برای تجارت آسان‌تر شد که البته این گفته بازرگانان و کسانی است که دستی بر آتش صادرات و واردات دارند. از زمانی که مسعود کرباسیان به گمرک آمد، تمهیدات و برنامه‌های ویژه‌ای در این سازمان در راستای توسعه صادرات و عدم دپو کالاصورت گرفته‌است. همان روزهای نخست و درست زمانی که گمرکات کشور به انبار کالایی تبدیل شده بودند، کرباسیان با استفاده از اختیارات خود دستوراتی را نیز برای ترخیص کالاهای اساسی و دارو از گمرک صادر کرد که هدف از این امر، ایجاد تسهیل در روند تجارت کشور و بهبود فضای کسب‌وکار اعلام شد.
حالا بیش از ۱سال از عملکرد جدید گمرک در دولت یازدهم می‌گذرد و این سازمان توانسته نمره قبولی خوبی را کسب کند به نحوی که تجار نیز براین امر صحه می‌گذارند و معتقدند روند کاری گمرک روانتر از گذشته شده است.
فضای روان
رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی، معتقد است: گمرک در دولت یازدهم فضای روان تری را برای تجارت کشور ایجاد کرده است.
محمدحسین روشنک در گفت‌وگو با صمت، تصریح کرد: مدیریت گمرک رویکرد بسیار مطلوبی داشته که متاثر از عملکرد شفاف و پاسخگو بودن دولت دکتر روحانی است.
وی با تاکید براینکه گمرک باید نظارت دقیقی بر پرسنل اجرایی خود داشته باشد، اظهار کرد: برخی کارکنان، ضوابط و مقرراتی که راهگشای تجارت هستند را با برداشت اشتباه از بخشنامه‌ها، مقررات و ضوابط ابلاغی، تبدیل به اختلال در تجارت کشور می‌کنند.
صادرکننده نمونه ملی ادامه داد: موردی که می‌توان تا حدودی به گمرک خرده گرفت، این است که نباید اقدامی که خلاف قانون است را اجرا کند.
رییس اتحادیه صادرکنندگان و اتحادیه واردکنندگان خراسان رضوی گفت: در برخی مواقع سازمان‌های بالادستی به گمرک مواردی را تحمیل می‌کنند که خلاف قانون است، مانند ممنوعیت صادرات کالاهای ساخته شده. براساس قانون برنامه پنجم توسعه، هرگونه ممنوعیت و محدودیت صادراتی برای کالاهای ساخته شده ممنوع است اما این مورد از دولت قبلی شروع شد و در حال حاضر هم شاهد آن هستیم.
به گفته وی، هرچند در این دولت ممنوعیت‌ها به شدت کاهش یافته اما به‌عنوان مثال ممنوعیت صادرات تخم‌مرغ و روغن‌نباتی حتی به‌منظور تنظیم بازار داخل خلاف قانون است که گمرک نباید آن را اجرا کند.
روشنک در پاسخ به اینکه این ممنوعیت‌ها در راستای تامین نیاز داخل است، اظهار کرد: قانون می‌گوید این امر ممنوع است، پس نباید بر خلاف آن عمل کرد. چون بازرگان براساس این قانون برنامه‌ریزی کرده و با تصمیم یکباره دولت ضرر خواهد کرد. در این صورت دولت باید به صورت توافقی، خسارت صادرکننده را بدهد.
صادرکننده نمونه ملی اظهار کرد: به‌طور کلی از عملکرد گمرک و نوع همراهی و همکاری این سازمان راضی هستیم و تغییرات و تسهیل امور در دولت یازدهم نسبت به عملکرد گمرک دولت قبل کاملا مشهود است.
به گفته رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی، رییس گمرک فعلی استان در دولت قبل هم رییس بودند. در آن زمان از آنها خواستیم تا در مراکزی که صادرات در آن صورت می‌گیرد ارزیابان خود را مستقر کنند که اجازه ندادند اما در این دولت به راحتی توانستیم به تقاضاها جامه عمل بپوشانیم.
تعامل عالی
رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران با بیان اینکه گمرک تعامل بسیار خوبی با ما دارد، اظهار کرد: همراهی و همکاری خوبی با پرسنل و مدیریت گمرک به‌ویژه در گمرک‌های استان خراسان داریم. رضی میری به صمت گفت: گاهی مسئولان گمرک از فوق اختیارات خودشان هم استفاده کردند تا صادرات زعفران در این استان به سهولت انجام شود. به گفته وی گاهی بخشنامه‌ای به گمرک‌ها ابلاغ می‌شود که مجبور به اجرای آن هستند که البته مورد تایید خودشان هم نیست. میری درخصوص بسته حمایتی صادرات گفت: هنوز در استان ما به‌طور کامل اجرا نشده و همچنان به صورت فیزیکی انجام می‌شود که امیدواریم در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد.
